DUMANLI KÖYÜNE AİT TARİHSEL BİLGİLER

-- Dumanlı köyü  köken olarak Türkmen Yörükanı taifesinden olup Danişmendlü ulusuna tabidir. Köye ait ilk tarihi bilgiler ve Osmanlı kayıtları 2.Beyazıd döneminde (1481-1512) başlamaktadır. Bu tarihlerde köy olarak kayıt altına alınan Dumanlı köyünün kuruluş tarihinin biraz daha eski olması muhtemeldir.
-- Dumanlı Köyün ait bulabildiğimiz bilgiler kronolojik olarak aşağıya çıkarılmıştır.

1481 YILI 2.BEYAZID DÖNEMİNE AİT KAYITLAR

Karye-i Dumanlu, Tabi-i Hayrebat an Uşak(Hayrebat o dönem Uşak’a bağlı bir nahiye merkezidir)
Tımar sahipleri Musa veledi Timur ve Şeyhpaşa veledi Yahşi.
Hane sayısı 27,Nefera 33,Mücerred 3,İmam 2,Ama 1 kişidir.
Köyde yaşayanlardan birkaç ilginç isim. Akıncı,Savcı,İnebeğ, Hunbeğ, Aslıhan, Karaca.
Köyde yaşayan iki imamın isimleri ise Mustafa ve İbrahim’dir. İmam İbrahim, Paşalar köyünden gelmektedir.
Bu sayımda Dumanlı köyünden 592 akça vergi alınmıştır. Vergiye tabi tutulan ürünler ise, Buğday,Arpa, Darı,Nohut,Burçak,Bostan, Pamuk,Bağ ve Koyun olarak sıralanmaktadır.

1520 YILI KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN DÖNEMİNE AİT KAYITLAR

Karye-i Dumanlu Tabi-i Hayrebat an Uşak.
Timar sahipleri Ahmet,Selamet ve Başlamış Beğ dir.
Hane sayısı 25,Nefera36, Mücerred 7,Kara 4 kişidir.
Köyde yaşayanlardan birkaç isim, Bali,Yayla,Yahşi, Elvan,Menteşeli ve Sevindik.
Mustafa isimli bir kişi Hatip olarak görev yapmaktadır.
Bu sayımda Dumanlı köyünden 534 akça vergi alınmıştır.
Vergiye tabi tutulan ürünler ise, Buğday,Arpa, Bağ, Bostan, Pamuk, Koyun,Arı ve Değirmen şeklindedir.
Bu sayımda ilk defa arıcılık ve değirmencilikten vergi alınmaktadır. Ancak Dumanlı köyü civarında akarsu bulunmamaktadır. Değirmencilik ise bol su ile yapılır. Bu konu şaşırtıcıdır.

1570 YILI 2.SELİM DÖNEMİ KAYITLARI

Karye-i Dumanlu tabi-i Uşak. Timar sahipleri,Mehmet,Mustafa ve Hasan beğdir.
Hane sayısı 54, Nefera 65,Mücerred 1,Kara 4, İmam 1, Müezzin 1,Müderris 1, Vaiz 1,Muaf 2, Zemin ise 2 kişidir. Bu dönemde köyden 600 akça vergi alınmıştır. Vergi alınan ürünler ise Buğday,Arpa, Burçak,Bostan,Koyun,Arı ve Değirmen olarak sıralanmaktadır.
Köyde yaşayanlardan ilginç birkaç isim, Bali,Pirce, Memice, Bostan,Sultanşah, Eymir,Beyad.

Bu sayımda ayrıca köyde Piri Fakih isimli bir cami ve vakıf bulunmaktadır. Vakıf gelir 3400 akçadır.
Cami ve vakıfta  görevli olanlar, Müderris Mülazim, İmam Sefa, Müezzin Umur adlı kişilerdir.
Adı geçen bu dönemde büyük bir kaza merkezi olan Uşak’ta bile bu kadar din görevlisinin olması gene şaşırtıcı bir husustur.
Ayrıca bu sayımda Dumanlı köyündü 27 kişi Hafı-ı Derbent yani Derbent koruyucusu olarak görev yapmaktadır. Osmanlı askeri teşkilatı içinde hafız-ı derbent ünvanlı bir sınıf bulunmaktadır. Hafız-ı derbent yani derbent koruyucuları bulundukları yerlerdeki değirmen ve su başlarını tutan kişilerdir. Ayrıca derbentlerin bir görevi de bulundukları yerin ve yolların güvenliğini sağlamaktır. Bölgedeki başka hiçbir yerleşim yerinde derbent teşkilatı bulunmamaktadır. Çok ilginçtir Karahallı o dönem Dumanlı’dan büyük olmasına rağmen böyle bir teşkilat yoktur. Bu da gösteriyor ki Dumanlı köyü o dönemde önemli ve stratejik bir yerleşim yeridir.
1898 yılı kayıtlarında ise Dumanlı köyü 65 hane ve 497 nüfuslu bir yerleşim olarak kayıtlıdır.

NOT:
Tarih içinde değirmenleri, vakfı ,devlet görevlileri,din görevlileri ile önemli bir köy olan Dumanlı köyü
Daha sonraki yıllarda ne olmuştur da bölgedeki diğer köylerden geri kalmıştır. Bu gün Dumanlı köyünün üzüm ve hoş kokulu kavunlarından başka neyi vardır. Araştırmaya ve düşünmeye değer.

KAYNAK; Dr Mehtap Özdeğer, Uşak Kazasının Sosyal ve Ekonomik Tarihi