.::LEHÇEMİZ-ŞİVEMİZ::. |
SUNUŞ :
Dilbilimcilere göre Anadolu Ağızları; Doğu Gurubu,Batı Gurubu ve Kuzeydoğu Gurubu olmak üzere üç ana guruba ayrılmaktadır.
Uşak bölgesi, Batı Gurubu ağızlar içinde yer almaktadır. Uşak ili ağız bölgesi de üç guruba ayrılmaktadır. 1.Bölge Uşak merkez, 2.Bölge Eşme, 3.Bölge ise Karahallı’dır.
Uşak bölgesi ağızlarında Türkiye Türkçesi yazı diline geçmemiş XI.yüzyılın ve öncesi ağzının eski Türkçe şekilleri korumakta ve ne kadar muhafazakar ve başarılı olduğunu göstermektedir.
İşte bin yıldır hiç bozulmadan ve şekil değiştirmeden günümüze kadar muhafaza ettiğimiz kelimelerden bazıları;
Aba, Ardılmak, Benillemek,Dumağı, İlkmek, Sağdıç, Sinlenmek, Üleşmek ve Sormuk. Bu kelimelerden Dumağı ve Sormuk bu gün sadece Karahallı’da kullanılmaktadır.
NOT: Bu yazının hazırlanmasında Uşak Sempozyum Bildirilerinden yararlanılmıştır.
|
| A |
|
E |
Aba
|
Abla |
|
Ebe |
Babaanne,anneanne |
| Alan |
Açıklık |
|
Ebermek |
Getirmek |
| Alaca |
Olgunlaşmaya başlayan üzüm |
|
Ebertlemek |
Avutmak |
| Alantirik |
Elektrik |
|
Engücü |
Eninde sonunda |
| Ardılmak |
Yüklenmek |
|
Erkeç |
Büyük keçi |
| Annaç |
Karşı |
|
Efen |
Kolay |
| Akıbat |
Avukat |
|
Enser |
Büyük çivi |
| Ağa |
Ağabey |
|
Eski |
Çamaşır |
| Aha |
İşte |
|
Esger |
Asker Ese, İsa |
| Amat |
Ahmet |
|
Emme |
Ama |
| Ars |
Büyük Fare |
|
Elemle |
İplik düzeltme |
| Aşa |
Ayşe |
| Aşıraşı |
Aşure |
|
Elem etmek |
Utanmak |
| Alat etmek |
Acele etmek |
|
Ergen |
Kızılcık |
| Avgan |
Su birikintisi |
| Andık |
Canavar |
|
Eyef |
Yük taşımaya yarayan bir alet |
| Ammi |
Emmi,Amca |
|
F |
| Amel olmak |
İshal olmak |
|
Fennos |
Fanus tipi fener |
| Aynaşmak |
Sırnaşmak |
|
Ferfene |
Ziyafet |
| Anışmak |
sözünü etmek |
|
Fışnamak |
Kaynamak,kabarmak |
| Ayan |
Muhtar |
|
Firtlenmek |
Şüphelenmek |
| Ayın oyun |
Aslı gibi olmayan,bozulmuş |
|
G |
| Azıyma |
Azime |
|
Gali |
Artık |
B |
|
Galambaş |
Kalabalık |
Benillemek |
Ürkmek |
|
Galgımak |
Oynamak |
Bark |
Şimşek |
|
Gayıl olmak |
Razı olmak |
Bamak |
Parmak |
|
Ganare |
Mezbaha |
Banış |
Yemeğe ekmek batırma |
|
Gapba |
Kahbe |
Bak bi |
Bir dakika,bana bak |
|
Gabagöt |
Tembel |
Badılcan |
Patlıcan |
|
Gaynaşık |
Yaramaz |
Barabara |
Berabere |
|
Ganyaşı |
Yabani ot |
Basıra |
Bitkilerde oluşan hastalık |
|
Gave
|
Kahve |
Bezdirme |
Saçta pişirilen hamur işi |
|
Gısım |
Bir avuç |
Bessel |
Kabak ve pekmezle yapılan bir tatlı |
|
Gındap |
İp |
Bungun |
Sıkıntılı |
|
Gıramis |
Büyük altın |
Bukağı |
Kelepçe |
|
Gıynız |
Boynuz |
Berenari |
Şöyle böyle |
|
Gayma |
Para |
Babış |
Ayakkabı |
|
Gıllangıç |
Kokulu küçük süs kavunu |
Bakır |
Su kovası |
|
Gıldak |
Kadın gibi davranan erkek |
Bedirek |
Pamuk yığını |
|
Garga beyni |
Yoğurt ve pekmez karışımı |
Bicava |
Pijama |
|
Gar Helvası |
Kar ve pekmez karışımı |
Bişeğen |
Çabuk pişen |
|
Galgımak |
Oyuna kalkmak |
Bişibişi |
Çocuklara verilen kuruyemiş |
|
Götdeş |
Yandaş,dost |
| Biskevit |
Büsküvi |
|
Gödek |
Kısa ve şişman |
Bicez |
Bir tane |
|
Gümlü |
Çömlekte yapılan et yemeği |
| Bizim gız |
Kız kardeş |
|
Gubarmak |
Kabarmak,şişinmek |
Bizim oğlan |
Erkek kardeş |
|
Gumdak |
Mısır,darı |
Balambırt |
Palamut |
|
Gızan |
Çocuk |
| Boduç |
Küçük su testisi |
|
Gıncırdak |
Eski bir düğün eğlencesi |
Bunar |
Pınar |
|
Garafil |
Karanfil |
Boğ |
Bohça |
|
Garallı |
Karahallı |
Bükme |
Saçta pişirilen hamur işi |
|
Gayınna |
Kaynana |
Bübe |
Biber |
|
Gayınoğlan |
Kayın birader |
Börtüböce |
Her türlü böcek |
|
Gabasan |
Karbasan |
Börttürmek |
Haşlamak |
|
Gavırga |
Buğday ve mısır kavurması |
Böyün
|
Bu gün |
|
Gavuz |
Kuru meşe yaprağı |
| Bekdayı |
Pek güzel |
|
Garın aşı |
İşkembe çorbası |
| C - Ç |
|
Gönek
|
İç gömleği |
Car |
Kadın örtüsü |
|
Gövermiş |
Olgunlaşmaya başlayan meyve |
| Cazı |
Cadı |
|
Gök |
Olgunlaşmamış sebze-meyve |
| Çoğaşmak |
Çoğalmak,toplanmak |
|
Güssom |
Gülsüm |
| Çağıl |
Çakıl |
|
Gömbe |
Külde patates pişirme |
| Çandırma |
Jandarma |
|
Gezgiç |
Nişanlıların gezintisi ve pikniği |
| Cof |
Cömert |
|
Geme |
Fare |
| Comaat |
Cemaat |
|
Guyruklu |
Akrep |
| Cığara |
Sigara |
|
Gumbarcı |
Kumarcı |
| Cingen |
Çingene |
|
Guduret;
|
Kudret |
| Cavır |
Gayri Müslim |
|
Guvatlı |
Kuvvetli |
| Cibire |
Üzüm tortusu |
|
Gelip batır |
Durmadan gelen |
| Çendek |
Tabak |
|
H |
| Cendere |
Bir çeşit baklava |
|
Heleşe
|
Eğlence ,muhabbet |
| Çıvgan |
Kamışa benzer bir bitki |
|
Haranı |
Tencere |
Çiğin |
Omuz |
|
Hayat |
Salon |
Çıtlık |
Yabani bir meyve |
|
Hambal |
Hamal |
| D |
|
Hanay |
Avlulu ev |
Deberotu |
Havuç |
|
Habıyba |
Habibe |
| Desti dümbek |
Toprak darbuka |
|
Haviz |
Hafız |
| Düylek |
Kavun |
|
Harım |
Bahçe duvarı |
| Dığan |
Tava |
|
Hadendi |
Haydi artık |
| Dılbır |
Dilber |
|
Höngürde |
Orada |
Dıkma |
İç güveysi |
|
Höngülde |
Bu şekilde |
| Dınga garın |
Şiş göbekli |
|
Hökömat |
Hükümet |
| Dinel |
Dikel |
|
Helime |
Yemeğin üstündeki yağ tabakası |
Dumağı |
Nezle,grip |
|
Heng |
Eğlence |
| Dellenci |
Tellal |
|
Hu |
Şu ,bu |
| Deledırlı |
Delihıdırlı |
|
Ho |
O,bu |
| Deyyo |
Diyor |
|
Honça |
Düğün çerezi |
| Deya |
İşte orada |
|
Horata |
Eğlence,alay |
| Deze |
Teyze |
|
|
|
| Dolak |
Atkı |
|
|
|
| Dombay |
Domuz |
|
|
|
| Darı |
Mısır tanesi |
|
|
|
| Dayıca |
Güzelce |
|
|
|
| Durago |
Bekle |
|
|
|
| Düzen |
Dokuma tezgahı |
|
|
|
| De gali |
Haydi artık,çabuk |
|
|
|
| Deşdevan |
Korucu |
|
|
|
| Döğüs |
Deyyus |
|
|
|
| Düggen |
Dükkan |
|
|
|
|
